Politieplan 2006

Den Haag, 02/03/2006 – Lessen uit New York voor een no-nonsense politiebeleid.

Inleiding
Rotterdam wordt veiliger. Het beleid van het Rotterdamse college heeft een cultuur van aanpakken geïntroduceerd waar de Rotterdammers steeds meer vruchten van kunnen plukken. Zo telde Rotterdam in 2005 nog maar één onveilige wijk, negen minder dan in 2002. Het aantal diefstallen van en uit auto’s, woningbraken, straatroven en overvallen is in 2005 ten opzichte van 2002 significant teruggelopen. Steeds minder mensen lopen in Rotterdam het risico slachtoffer te worden van een misdrijf. Rotterdam is daarmee op weg één van de veiligste grote steden van Nederland te worden, iets wat vier jaar geleden nog niemand durfde te voorspellen.

New York City heeft deze weg met burgemeester Rudy Giuliani al in de jaren ‘90 met succes bewandeld. In New York, tien jaar geleden nog een van de onveiligste grote steden van Amerika, bevinden de criminaliteitscijfers zich inmiddels op het niveau van de jaren zestig.  Overduidelijk is dat de werkwijze, inrichting en zero-tolerance aanpak van het New York Police Department (NYPD) de belangrijkste succesfactoren zijn geweest in de strijd tegen de criminaliteit. Van een gedemotiveerd en door corruptie geplaagd politiekorps is een korps gemaakt waar de spirit van onoverwinnelijkheid, dienstbaarheid en trots de agenten aanzet tot het leveren van topprestaties.

In januari 2006 reisden Joost Eerdmans en oud-hoofdcommissaris van Rotterdam, Rob Hessing naar New York om de werkwijze van de NYPD in de praktijk te bekijken en deze, waar mogelijk, succesvol te importeren naar Nederland.

In dit plan wordt daarom voorgesteld om een aantal van de maatregelen die van de New York Police een strak, gestroomlijnd en integer opsporingsapparaat hebben gemaakt, ook in te voeren in de politiepraktijk van het korps Rotterdam-Rijnmond. De problemen waar de politie in Rotterdam tegen aanloopt zijn weliswaar niet van dezelfde orde van grootte als de problemen waar New York mee te kampen heeft gehad, maar ze hebben wel hetzelfde karakter. Zo is, net als in de Amerikaanse metropool, ook in Rotterdam het illegale gebruik en bezit van vuurwapens een groot probleem en staan ook hier de beloning en integriteit van politieagenten volop in de aandacht. De NYPD heeft deze en andere problemen op succesvolle wijze het hoofd geboden door inventieve ideeën in de politiepraktijk toe te passen. Het is onze mening dat wij daar in Nederland én in Rotterdam wat van kunnen leren.

Joost Eerdmans                                          Marianne van den Anker

Lijst Pim Fortuyn                                         Leefbaar Rotterdam
Lessen uit New York, plan voor een no-nonsense politiebeleid:

  1. Excellerende agenten extra belonen
    2.         Gevarentoeslag voor agenten
    3.         Agressie tegen agenten harder bestraffen
    4.         Criminaliteitscijfers per wijk maandelijks openbaar
    5.         Flying squads inzetten in de hot spots
    6.         Internet meer gebruiken bij opsporing criminelen
    7.         Alle illegale wapens van de Rotterdamse straten
    8.         Agenten krijgen meer gezag
    9.         Integriteitstests voor agenten
    10.       Flexibele Arbeidstijdenwet1.        Excellerende agenten extra belonen

New York
In New York worden agenten die iets bijzonders hebben gepresteerd, zoals het verijdelen van een gevaarlijke overval, het arresteren van drugsdealers of het oppakken van gevaarlijke leden van een gang, daarvoor speciaal beloond. De beloning kan bestaan uit medailles die de agenten vol trots op hun uniform dragen of een speciale vrije dag wegens bijzondere verdiensten, de zogeheten Commanders Day.

Voorstel voor Rotterdam
Nederlandse agenten moeten voor bijzondere prestaties beloond worden. Nu vormt een praatje van de hoofdcommissaris bij de nieuwjaarsborrel voor goed presterende agenten of een iets snellere promotie de enige vorm van prestatiebeloning voor excellente agenten. De middelen waarmee Nederlandse agenten die ‘in the line of duty” iets bijzonders hebben gedaan, zijn zeer beperkt.

De nadruk op extra klasse en de bijzondere verdiensten van individuele agenten heeft een bijzonder stimulerend effect op de mentaliteit en de gedrevenheid van de agenten van het New York Police Department. De trots op de medailles en het uniform dat zij dragen stralen zij uit naar de burgers die hen daarvoor ook met ontzag en vertrouwen belonen.

Ø       Wij willen voorstellen dat ook in Rotterdam deze speciale vorm van beloning voor bijzondere verdiensten ingevoerd wordt. Agenten die individueel of in teamverband bijzondere prestaties verrichten kunnen daarvoor beloond worden met een speciale ‘Prestatie-Award’ of een extra periodieke salarisverhoging.

  1.         Gevarentoeslag voor agenten

New York
In de VS ontvangen agenten in de grotere steden beduidend meer salaris dan hun collega’s in de rustiger dorpen en kleine steden in het binnenland.

Voorstel voor Rotterdam
Op dit moment bestaat er voor Nederlandse politieagenten geen vorm van extra beloning voor het werken in onveilige wijken. Een brigadier in een kleine gemeente of een wijk met weinig criminaliteit krijgt hetzelfde basissalaris als een brigadier die zijn rondes loopt in een onveilige wijk waar veel criminaliteit plaatsvindt.

In andere sectoren van de overheid waarbij ambtenaren worden blootgesteld aan bijzondere gevaren is een gevarentoeslag wel gebruikelijk. Zo krijgen AIVD-ambtenaren bovenop het reguliere ambtenarensalaris een extra AIVD-toeslag en ontvangen medewerkers van het Ministerie van Buitenlandse Zaken een hardship-bonus als zij naar gevaarlijke landen worden uitgezonden. Iets vergelijkbaars bestaat voor Nederlandse soldaten die op buitenlandse vredesmissies worden uitgezonden en daarvoor een bonus krijgen van 80 euro per dag boven op hun normale loon vanwege het verhoogde gevaar en de verhoogde werkdruk.

Ø       Een gevarentoeslag voor agenten wordt geïntroduceerd in Rotterdam op basis van de beschikbare wijkveiligheidsindex die jaarlijks wordt opgesteld.

Zo zouden agenten werkzaam in het Oude Westen, een buurt die er weliswaar op vooruitging maar in 2005 nog onvoldoende scoort op de wijkveiligheidsindex (3,5) een gevarentoeslag kunnen krijgen boven op hun normale salaris. In deze wijk hebben agenten significant meer strafbare feiten te verwerken (9 aangiften van geweld per 1000 inwoners, 19 aangiften van drugs per 1000 inwoners en 29 aangiften van overlast per 1000 inwoners), dan in een veilige regio als Hoogvliet.

  1.         Geweld tegen politieagenten zwaar bestraffen

New York
De straf voor geweld tegen Federal Officers is in de VS tien jaar of 250.000 dollar boete. Op gewapend geweld tegen agenten in New York staat minimaal vijf jaar straf en maximaal 25 jaar. Geweld tegen ambtenaren in functie wordt in de VS sowieso zwaar bestraft. Dat wordt ook aan iedere burger duidelijk gemaakt. In Chicago bijvoorbeeld, hangt in iedere stadsbus een bordje met de mededeling dat wie de chauffeur molesteert kan rekenen op een minimumstraf van 10 jaar cel.

Voorstel voor Rotterdam
Geweld tegen politieagenten is in Nederland de laatste jaren zeer sterk toegenomen. Van 700 incidenten eind jaren ’90 liepen in 2005 zo’n 1.000 agenten letsel op door toedoen van  agressieve burgers. Eén van de maatregelen die door minister Remkes zijn genomen om dit geweld te keren, is de garantie dat elke aangifte van geweld tegen agenten door het OM wordt beantwoord met vervolging van de dader. Vervolging is echter niet het enige probleem. Een aangifte van geweld tegen politieagenten in de uitoefening van hun functie wordt vaak afgedaan met een boete of taakstraf (bron: politie.nl). De straf die in het wetboek is vastgesteld op geweld tegen agenten is gelijk aan de straf op geweld tegen burgers (is nu drie jaar) + 1/3 (artikel 304 Wetboek van Strafrecht). Het Openbaar Ministerie eist echter bij geweld veel te lage straffen. Iemand die een agent een blauw oog slaat kan rekenen op een strafeis van slechts 13 dagen gevangenisstraf of een taakstraf van 26 uur (www.om.nl)!

 

Ø       Tegen elke vorm van geweld tegen politieagenten wordt een minimumstraf van 1 jaar cel geëist.

  1.         Criminaliteitscijfers per wijk maandelijks openbaar

In New York wordt de effectiviteit van de politie bij de bestrijding van de criminaliteit continu in de gaten gehouden via het zogeheten CompStat-systeem (computer-driven crime statistics). Dit systeem, dat in antwoord op de toenemende onveiligheid in New York City in 1994 werd ingevoerd door burgemeester Giuliani, geeft elke week voor elk van 76 precincts in New York City de criminaliteitscijfers voor de belangrijkste misdrijven zowel in absolute aantallen als in relatief opzicht ten opzichte van voorgaande jaren (zie bijlage 1. CompStat-uitdraai).

De criminaliteitsstatistieken uit CompStat worden nauwlettend in de gaten gehouden door de leiding van het korps. Elke precinct commander kan door de hoofdcommissaris opgeroepen worden om te verschijnen op de tweewekelijkse CompStatvergadering op het hoofdkantoor aan 1 Police Plaza. Bij slechte prestaties wordt de verantwoordelijke precinct commander gevraagd om uitleg terwijl goede prestaties worden beloond met een compliment aan de betreffende precinct commander ten overstaan van zijn collega’s. Aan deze verantwoordelijkheid is ook een grote bevoegdheid voor de individuele precinct commanders gekoppeld; zij bepalen onder politieke verantwoordelijkheid van de burgemeester hoe agenten en middelen worden ingezet.

CompStat is, na aanvankelijke kritiek, uitgegroeid tot een groot succes. De criminaliteit in New York City is in de tien jaar na de invoering van het systeem zo sterk gedaald, dat New York nu tot de veiligste van de 25 grootste steden van de Verenigde Staten behoort. Alle grote steden in de VS hebben het systeem inmiddels overgenomen en eveneens spectaculaire resultaten behaald.

Voorstel voor Rotterdam
In Rotterdam wordt sinds 2002 de veiligheid in de stad bijgehouden aan de hand van wijkveiligheidsanalyses, die eens per jaar worden uitgebracht. Deze wijkveiligheidsanalyses geven het bestuur en de Rotterdamse burgers inzicht in de algehele veiligheidssituatie in een wijk, ook relatief ten opzichte van voorgaande jaren.

Als intern informatiesysteem hanteert het korps Rotterdam-Rijnmond sinds een jaar het programma ‘Polstat’. Met behulp van Polstat krijgen leidinggevenden in het korps up-to-date inzicht in de ontwikkeling van de criminaliteit: wekelijks geeft het systeem een overzicht van aantallen inbraken, straatroven en diefstallen in een wijk. Met behulp van deze informatie kan bijvoorbeeld een districtschef bepalen waar in een bepaalde wijk meer gesurveilleerd moet worden of waar preventief fouilleeracties gehouden moeten worden.

Het grote verschil met het Polstat-systeem gehanteerd door korps Rotterdam-Rijnmond en  CompStat van de NYPD is, dat de informatie uit CompStat ook voor gewone burgers beschikbaar is. Elke week worden op de website van de NYPD voor de stad New York City als geheel en voor elk afzonderlijk precinct de criminaliteitscijfers van de afgelopen week weergegeven (zie bijlage 1).

Ø       Het politiekorps Rotterdam-Rijnmond opent een internetsite met daarop maandelijkse up-to-date informatie over de wijkveiligheid en criminaliteitscijfers voor veel voorkomende delicten als geweldsdelicten.

Het korps Haaglanden heeft vorige week bekendgemaakt dat zij in april al een speciale internetpagina gaat openen waarop de criminaliteitscijfers van alle wijken in alle gemeenten in de regio worden gepubliceerd. Afrekenbaarheid van de politie is gebaat bij een dergelijke openbaarheid. New Yorkers kunnen de daling in de criminaliteitscijfers in New York City op de voet volgen en voelen zich als gevolg daarvan ook veiliger (bron: Kelling en Harding 1997). Uit Polstat zouden ook de kale cijfers over aangiften van strafbare feiten en informatie over het feit dat er sprake is van een verslechtering of verbetering ten opzicht van een voorgaande periode zichtbaar moeten worden gemaakt voor de inwoners van Rotterdam.

  1. Flying squads voor hot spots en onveilige wijken

New York
In 2003 lanceerden burgemeester Bloomberg en hoofdcommissaris Kelly van de NYPD Operation Impact, een plan gericht op het verminderen en voorkomen van criminaliteit in de nog onveilige wijken van New York. In het kader van Operation Impact werden in deze wijken zowel een politiemacht van 1500 agenten ingezet voor surveillance en opsporing als zogeheten Field Command Posts geplaatst, mobiele politieposten van waaruit 24/7 geobserveerd kan worden. Als gevolg van de operatie die in verschillende precincts werd uitgevoerd werden in twee jaar tijd bijna 31.000 mensen gearresteerd en zo’n 364.000 processen-verbaal geschreven.
In de jaren daarvoor had de NYPD met een andere vorm van flexibele politie-inzet, de teams van de Street Crimes Unit (300 agenten) al grote successen geboekt in de strijd tegen wapengeweld.

Voorstel voor Rotterdam

Ø       Een speciale politie-eenheid wordt opgericht die district-overschrijdend als een flying squad, gecoördineerd door een stadsmarinier, de Rotterdamse wijken ingaat die onvoldoende scoren op de wijkveiligheidsindex.

Naar het voorbeeld van New York krijgen deze politieagenten een speciale ‘stop and frisk’ bevoegdheid: zij mogen iedereen preventief fouilleren als zij daar aanleiding voor zien. Tevens worden mobiele politieposten, die tot nu toe alleen gebruikt worden voor de bescherming van ambassades en bijzondere objecten, ingezet om 24-uur per dag observatie in deze wijken mogelijk te maken.

  1. Gebruik internet voor opsporing criminelen en verdachten

New York
New York zet voortvluchtige verdachten van misdrijven zonder scrupules op internet. Bankovervallers, pedoseksuele recidivisten, iedere gevaarlijke verdachte of crimineel die wordt gezocht, vindt zijn foto terug op de internetsite van de NYPD. Het particuliere initiatief Crimestoppers, een samenwerkingsverband van media, middenstand en burgers, looft op de eigen internetsite beloningen uit voor degene met de gouden tip over een afgebeelde verdachte of crimineel.

Voorstel voor Rotterdam
Het Openbaar Ministerie is traditioneel schuchter met het verspreiden van foto’s van criminelen en verdachten onder het publiek. Van het internet wordt als opsporingsmiddel niet grootschalig gebruik gemaakt, behalve in zeer bijzondere omstandigheden zoals de recente voetbalrellen tussen fans van Ajax en Feyenoord(bron: Project Spoorzoekers).

Het parket Amsterdam en het korps Amsterdam-Amstelland hebben zeer recent deze traditionele schuchterheid van zich afgeworpen en een tiental foto’s van gewone criminelen (bankovervallers, geweldplegers) op de site van het korps Amsterdam-Amstelland gezet; deze database wordt nu ook geregeld ververst. De Amsterdamse ervaringen zijn tot nu toe zeer goed: als verdachten al niet worden herkend, dan geven zij zichzelf vaak aan omdat zij hun foto zo snel mogelijk van het internet af willen hebben (bron: OM Amsterdam). Burgers, die zoals uit recent onderzoek bleek, staan te springen om een bijdrage te leveren aan de bestrijding van criminaliteit hebben de site ook massaal bezocht en meerdere bruikbare tips kunnen doorgeven.

Ø       Gebruik het intranet en internet voor het tentoonstellen en opsporen van gezochte criminelen.

De pakkans van criminelen, door veiligheidsdeskundigen unaniem beoordeeld als de bepalende factor voor een succesvolle strijd tegen criminaliteit kan door het gebruik van internet dus ook in Rotterdam drastisch verhoogd worden.

  1.         Alle illegale wapens van de Rotterdamse straten 

New York
Een van de negen Crime Control Strategies van de NYPD is gericht op het verdrijven van wapens uit de stad New York. In 1992 werden er in de stad New York 1500 moorden gepleegd met illegale vuurwapens, meer dan driekwart van het totaal aantal moorden. In datzelfde jaar werden ook nog eens 4000 mensen gewond door toedoen van een illegaal vuurwapen. Burgemeester Giuliani en politiecommissaris Bratton besloten in 1994 de illegale wapens van de straten van New York af te halen door middel van een speciale gecoördineerde politiestrategie, de zogeheten Police Strategy No. 1 “Getting guns of the streets of New York”. Een van de elementen van deze strategie, die steeds opnieuw wordt aangepast, is het zwaar bestraffen van illegaal vuurwapenbezit. Op dit moment is de minimumstraf op illegaal vuurwapenbezit in New York 2 jaar en er ligt een voorstel van burgemeester Bloomberg om deze straf op te hogen naar minimaal 3,5 jaar.
De NYPD strategie is tot nu toe zeer succesvol geweest: het aantal schietincidenten nam van 1993 tot 2004 af met 63% Het aantal slachtoffers door vuurwapens nam in diezelfde periode eveneens af met zo’n 62%.

Voorstel voor Rotterdam

Het bezit en gebruik van illegale wapens wordt in Nederland een steeds groter probleem. Jaarlijks worden er zo’n tien tot vijftienduizend wapens Nederland binnengesmokkeld; in totaal bevinden zich naar schatting tussen de 75.000 en 125.000 illegale vuurwapens in Nederland.

In Rotterdam is het illegaal (vuur)wapenbezit een groot probleem; in 2005 werd bij 10 van de 36 moorden in de stad gebruik gemaakt van een illegaal vuurwapen (bron: AD misdaadmeter). Een recente schietpartij in het Rotterdamse café ‘Inn and Out’ waarbij de bezoekers met een automatisch vuurwapen onder vuur werden genomen kostte het leven aan maar liefst drie mensen.

Illegale vuurwapens worden namelijk in toenemende mate gebruikt binnen de Antilliaanse en Kaapverdiaanse gemeenschap: waar gemiddeld een op de 400 inwoners in Nederland een illegaal vuurwapen heeft, heeft een op de 14 Antillianen in Nederland een illegaal vuurwapen (bron: Onderzoek IVA, Universiteit van Tilburg). Binnen de Antilliaanse gemeenschap in Rotterdam bevinden zich, beredeneerd op basis van deze statistieken, in totaal zo’n 1400 illegale vuurwapens.

Er is op dit moment in Nederland geen alomvattende strategie gericht op het bestrijden van vuurwapencriminaliteit(bron: onderzoek IVA). Een dergelijke strategie, bestaande uit repressie en preventie zoals die door de NYPD is opgezet en consequent is uitgevoerd, is echter wel noodzakelijk om het wapengeweld te kunnen beteugelen.

Illegaal vuurwapenbezit en het gebruik van die wapens is in Nederland een steeds groter probleem, vooral onder Antillianen(bron: rapport IVA Tilburg). In New York komt er op bevel van burgemeester Bloomberg op een overtreding van het illegaal wapenbezit (first offender) een straf van 3,5 jaar cel te staan.

Ø       Minimumstrafeis van 1 jaar op illegaal vuurwapenbezit.

De standaardstrafeis op illegaal vuurwapenbezit voor een first offender is in de Regio-Rotterdam nu drie maanden (bron: Parket OM Rotterdam), terwijl de maximumstraf op vuurwapenbezit door de wetgever recent is verhoogd tot 4 jaar. De standaardstrafeis moet worden verhoogd tot minimaal één jaar. (lees daarover oud-hoofdcommissaris Jan Blauw in AD 2 dec. 2005:  “Iedereen die gepakt wordt met een vuurwapen moet minimaal een jaar de cel in.”)

Ø       Continue wapeninleveractie met vergoeding.

In New York werd in 2002 ook een begin gemaakt met Operatie ‘Cash for Guns’. In ruil voor 100 dollar (dus wel ruim onder de marktprijs) kunnen bezitters van een illegaal wapen dit wapen inleveren bij de politie, “no questions asked”: vervolging hoeven zij niet te vrezen. In het kader van dit programma werden in 2002 en 2003 zo’n 4.000 wapens van de straat gehaald.

  1.         Agenten krijgen meer gezag

New York
Op het hoofdbureau van de NYPD op Manhattan, 1 Police Plaza, wordt burgers en agenten de missie en de waarden van de NYPD ingeprent: courtesy, professionalism and respect zijn de drie woorden die op meerdere billboards en banieren in de hal kunnen worden aangetroffen. Bij de NYPD wordt van agenten verlangd dat zij het toonbeeld van gezag zijn. Regels omtrent het uiterlijk van agenten tijdens diensttijd worden gegeven in de Patrol Guide van de NYPD. Zo wordt agenten onder andere opgedragen te allen tijde hoffelijk en respectvol te zijn ten opzichte van burgers en verdachten (bron: Patrol Guide sectie 203-09). Agenten dienen zich ook aan strikte eisen voor het uiterlijk te houden: zo dienen mannelijke agenten die lang haar hebben dit haar onder hun pet te verbergen, vrouwelijke agenten dienen het lange haar in een paardenstaart te dragen (bron: Patrol Guide sectie 203-10). Het dragen van oorbellen, piercings (tijdens diensttijd) en zichtbare tatoeages is verboden voor NYPD-agenten.

Voorstel voor Rotterdam
De wijze waarop in New York eisen worden gesteld aan het uiterlijk van agenten leidt bij dit politiekorps tot agenten die gezag, autoriteit en respect uitstralen. In Nederland bestaat bij de politiekorpsen niet of nauwelijks eenduidig beleid ten aanzien van de eisen die worden gesteld aan het uiterlijk of het gedrag van agenten. Er wordt op dit moment wel (bij het Nederlands Politie Instituut) gewerkt aan een nieuw bejegeningsprofiel om de tevredenheid van burgers over hun laatste politiecontact, dat al jaren een gestaag dalende lijn laat zien, te verbeteren.
Het korps Rotterdam-Rijnmond laat de keuze wat betreft het dragen van piercings, oorbellen en tatoeages over aan de individuele agent (bron: voorlichting korps Rotterdam-Rijnmond). Korpschef Welten van het korps Amsterdam-Amstelland heeft recentelijk een andere weg ingeslagen en een beschavingsoffensief aangekondigd. In het kader van dit beschavingsoffensief zal het agenten van het korps Amsterdam-Amstelland voortaan verboden worden piercings, oorbellen en zichtbare tatoeages te dragen. Matjes bij mannelijke agenten dienen volgens Welten tot het verleden te gaan behoren en vrouwelijke agenten dienen lang haar op te steken. Ook het dragen van de pet voor agenten die zich op straat begeven wil Welten verplicht stellen.

Ø       In navolging van de NYPD en het Amsterdamse korps wordt ook onder de agenten van het korps Rotterdam-Rijnmond gewerkt aan een bejegenings- en beschavingsoffensief.

Een agent is een dienaar van het gezag en moet dit ook uitstralen. Een politieagent(e) moet zich naar burgers professioneel en respectvol gedragen maar hoeft ook geen allemansvriend te zijn. Een diender moet er indrukwekkend, assertief, kortom: gezaghebbend uitzien. Met een versterkt uiterlijk profiel wint de agent aan gezag en respect bij de burgers.

  1.         Integriteitstests voor agenten

New York
Na een aantal grote integriteitschandalen werd in 1993 door de NYPD gekozen voor een nieuwe aanpak van integriteit waarbij het testen van agenten op hun integriteit op de voorgrond kwam te staan. Het korps van NYPD maakt gebruik van twee soorten integriteittests: de random drugstest en de gerichte integriteittesten. Bij de eerste worden agenten door het lot worden aangewezen om zich te laten testen op drugs. Van hoog tot laag worden functionarissen van het Bureau of Internal Affairs aan een dergelijke test onderworpen; het hoofd van het bureau heeft zich bijvoorbeeld al zes keer moeten melden voor een drugstest. Gerichter zijn de integriteittesten waarbij agenten die verdacht worden van niet-integer handelen in een praktijksituatie voor een dilemma worden gesteld. In dat geval wordt geobserveerd of zij zich wel of niet integer gedragen.

Een voorbeeld van de integriteittest is het geval waarin een agent een verdachte aantreft in een hotelkamer, die een grote hoeveelheid geld bij zich heeft. Met camera’s die vooraf in de hotelkamer zijn geïnstalleerd door Internal Affairs wordt bekeken of de agent het geld volgens de protocollen in beslag neemt en verwerkt. De ervaringen die internationaal met deze vorm van integriteittesten zijn opgedaan zijn positief (bron: Doesburg-Hamming, Op weg naar een politie met PIT)

Voorstel voor Rotterdam
Vooropgesteld moet worden dat het met 99,9% van de Nederlandse agenten goed zit. De overgrote meerderheid van de Nederlandse agenten voert haar werk op integere wijze uit. Recentelijk hebben zich echter ook in Nederland meerdere incidenten voorgedaan waarbij sprake was van integriteitschendingen door politieagenten:

  • In januari van 2006 werden twee Amsterdamse rechercheurs  gearresteerd omdat zij de Hells Angels getipt zouden hebben over aanstaande invallen.
  • In oktober 2005 tikte de korpschef van het korps Rotterdam-Rijnmond 200 agenten op de vingers die hadden geprobeerd het strafdossier van voetballer Van Persie in te zien.
  • Een agent van de Verkeersdienst van de KLPD werd op 21 september 2005 oneervol ontslagen wegens het aannemen van smeergeld.
  • De leidinggevende in het onderzoek naar de moord op Pim Fortuyn werd op 20 oktober 2005 oneervol ontslagen nadat hij 10.000 euro uit het onderzoeksbudget had verduisterd.

Uit landelijk intern onderzoek van de politie bleek voorts dat er in 2004 door niet integere politiefunctionarissen 149 strafbare feiten waren gepleegd; door de beperkte omvang van het onderzoek was niet bekend welke aard deze strafbare feiten hadden(bron: antwoorden minister Remkes op Kamervragen Eerdmans, 12 augustus 2005). Het aantal interne onderzoeken van het Bureau Interne Onderzoeken van de Amsterdamse politie is gestegen van 16 in 2004 naar tussen de twintig en dertig in 2005. In de jaren negentig zijn diverse onderzoeken naar integriteitschendingen door agenten uitgevoerd. Zo bleek uit een landelijk onderzoek uit 1997 dat er in totaal 449 keer een intern of strafrechterlijk onderzoek werd ingesteld naar agenten die zich binnen of buiten werktijd hadden misdragen(bron: Bommels, 1997).

Elk korps in Nederland, ook het korps Rotterdam-Rijnmond, beschikt weliswaar over een Bureau Interne Onderzoeken, maar bij de uitvoering van integriteitbeleid verschillen deze bureaus sterk van elkaar. Er is aandacht voor integriteit bij de opleiding van agenten, er vindt bij indiensttreding een antecedentenonderzoek plaats en periodiek kunnen zij gebruik maken van cursussen op het gebied van integriteit, maar aan het testen van integriteit van Nederlandse politieagenten wordt tot nu toe te weinig aandacht besteed. Het continu en steeksproefsgewijs monitoren van de integriteit van agenten door middel van tests in de praktijk zoals dat in New York gebeurt, vindt niet plaats.
Met goede testresultaten kan een korps ook naar buiten toe laten zien dat het een schoon blazoen heeft. De ervaringen in New York en Londen leren bovendien dat politieambtenaren na de invoering van integriteittesten meer melding maken van een poging tot omkoping. Immers, de poging kan onderdeel uitmaken van een integriteittest. Integriteittesten brengen daarnaast een aantoonbare positieve gedragsverandering teweeg bij agenten: de testen hebben zodoende een belangrijke preventieve betekenis.

Voorstel voor Rotterdam

Ø       Gerichte integriteittesten: politieagenten, waar twijfel over bestaat betreffende de integriteit worden op de proef gesteld door in de praktijk situaties te creëren, waarin ze zich zowel op een integere als een niet-integere manier kunnen gedragen en hen daarbij te observeren.

Ø       Steeksproefsgewijze integriteitstesten: voorstel van Dick Pijl, directeur van de Rijksrecherche. Elke agent kan – door het lot bepaald – onderworpen worden aan een integriteittest. Hierbij moet aan een aantal voorwaarden worden voldaan: zo zal van hoog tot laag moeten worden getest, zal de test door een externe partij moeten worden uitgevoerd en moet iedereen er van op de hoogte zijn dat een dergelijke test kan plaatsvinden.

Een kijkje bij het bedrijfsleven leert dat het testen van eigen personeel zeer gebruikelijk is. NS, Aldi en Philips controleren hun medewerkers ‘at random’ door middel van undercoverinspecteurs en steekproefsgewijze controle van de producten. Het lijkt ons niet teveel gevraagd om onze politie dat ook te laten doen.

  1.       Flexibele Arbeidstijdenwet voor politie

New York

Agenten van de NYPD mogen zelf bepalen of zij overwerken en krijgen dit overwerk uitbetaald in geld of in vrije dagen.
Voorstel voor Rotterdam én Den Haag

De Arbeidstijdenwet (ATW) stelt op dit moment een aantal onderdelen van de politie voor grote problemen. Voor een aantal specifieke sectoren als onderwijs, defensie en brandweer zijn uitzonderingen gemaakt op de toepassing van deze wet. Voor de politie ontbreekt echter een dergelijke expliciete uitzondering[1]. Arrestatieteams, observatieteams, DKDB en specialistische rechercheteams, dus voornamelijk de kleine specialistische groepen die hun werk niet zomaar aan een ander kunnen overdragen zijn gedwongen de ATW stelselmatig te overtreden. Hierbij gaat het niet om incidentele overtredingen ‘in the heat of the moment’, maar om honderden overtredingen per jaar die voortvloeien uit de werkplanning van deze teams. De Arbeidsinspectie schrijft voor deze overtredingen regelmatig boetes uit. Bij de laatste inspectie in 2002 werden er bij 8 van de 25 korpsen structurele overschrijdingen van de ATW geconstateerd. Dit heeft bij twee van deze korpsen geleid tot een boete, de andere korpsen kregen een waarschuwing ATW. Vorig jaar kwam het bij de stelselmatige overtredingen van de ATW door arrestatieteams zelfs tot een vervolging door het Openbaar Ministerie. Uiteindelijk werd deze geseponeerd door hetzelfde parket van het OM, dat de inzet van de AT’s in eerste instantie had bevolen!
Uit onderzoek van de Arbeidsinspectie blijkt ook dat 30% van de planners en politiechefs vindt dat de werkzaamheden van deze teams niet uitvoerbaar zijn zonder overtreding van de ATW (bron: Rapport arbeidsinspectie naar registratie rust en arbeidstijden politie, 2005). Uit dit onderzoek bleek ook dat er voor politieagenten nauwelijks mogelijkheden bestaan om op eigen verzoek op onregelmatige uren en in het weekend te werken.

Ø In de Arbeidstijdenwet zal, net als voor de sectoren defensie, onderwijs en ziekenhuispersoneel nu al het geval is, een specifieke uitzondering gemaakt moeten worden voor de politie.

Een nieuw evenwicht zal moeten worden gevonden tussen de belangen die de ATW behartigt (voldoende rust, gezondheid van personeel) en het belang van een effectieve goede opsporing en dito werkwijze. Aan de situatie dat de Arbeidsinspectie boetes moet opleggen aan de politie moet een einde komen. Het geld van die boetes kan beter worden gebruikt voor de opsporing van boeven!

Deze uitzondering is wel gemaakt voor opsporingsdiensten maar dit moet dan rechtstreeks verband houden met een bijzonder opsporingsbelang in de zin van artikel 2:5 ATW. Dit artikel wordt zeer strikt geinterpreteerd en mag alleen in uitzonderingsgevallen worden toegepast. Bij de politieinzet na de moord op Theo van Gogh was sprake van een dergelijk belang.